Zamek w Kwidzynie

Z Kwidzynopedia - encyklopedia e-kwidzyn
(Różnice między wersjami)
 
(Nie pokazano 24 wersji utworzonych przez 5 użytkowników)
Linia 1: Linia 1:
'''Zamek kapituły pomezańskiej w Kwidzynie''' znajduje się przy ulicy [[Ulica Katedralna w Kwidzynie|Katedralnej]].
 
  
 
==Historia==
 
==Historia==
 +
===Pierwsza strażnica===
 +
Niewielki oddział rycerzy Zakonu pod dowództwem mistrza krajowego [[Hermann von Balk|Hermana Balka]] dotarł w nasze okolice w roku [[1233]] wznosząc drewniano - ziemną strażnicę zniszczoną po jakimś czasie przez wiosenną powódź - można by to określić "pierwszym zamkiem". Jeszcze w tym samym roku, w którym stracili budowlę wznieśli kolejną, tym razem położoną na wzgórzu w obrębie dzisiejszego miasta.
  
Niewielki oddział rycerzy Zakonu pod dowództwem mistrza krajowego [[Hermann von Balk|Hermana Balka]] dotarł w nasze okolice w roku [[1233]] wznosząc drewniano - ziemną strażnicę zniszczoną po jakimś czasie przez wiosenną powódź - można by to określić "pierwszym zamkiem". Jeszcze w tym samym roku w którym stracili budowlę wznieśli kolejną, tym razem położoną na wzgórzu w obrębie dzisiejszego miasta.
+
===Drugi zamek===
Przez kilka stuleci w Kwidzynie istniały dwa zamki - krzyżacki (niezachowany) którym władał biskup Pomezanii i zamek kapituły pomezańskiej sprzężony z katedrą.  
+
Przez kilka stuleci w Kwidzynie istniały dwa zamki - krzyżacki (niezachowany), którym władał biskup pomezański i zamek kapituły pomezańskiej sprzężony z katedrą.
  
Jako że strażnicę określoną "pierwszym zamkiem" zmiotła powódź i nic więcej o niej powiedzieć nie można, zająć się należy "drugim zamkiem". Usytuowany na wzgórzu w południowej części miasta wzniesiony był w latach 1242-1250 jako murowany, prawdopodobnie składał się z dwóch skrzydeł wzmocnionych trzema wieżami. Przekazany biskupom diecezji pomezańskiej w roku 1254 był ich siedzibą do momentu podjęcia decyzji w roku 1290 o budowie w północnym narożu miasta własnej siedziby obok ówczesnego kościoła parafialnego, podniesionego do rangi [[katedry]] w roku 1285. Zamek został zniszczony podczas wojny polsko - krzyżackiej w latach 1519 - 1521. Rozebrany zaś w latach 1540 - 1558 - z niego to właśnie wykorzystano materiał do budowy w 1586 roku południowej kruchty z wapienia gotlandzkiego. Niewykluczone iż portal znajdujący się w owej kruchcie pochodzi z kaplicy "drugiego zamku". [[Mozaika]] istniejąca nad kruchtą, przedstawiająca męczeństwo św. Jana powstała około roku 1380 jako dar biskupa pomezańskiego [[Jana I Mnicha]] dla katedry (napis pod mozaiką to ślad konserwacji wykonanej w roku 1902).  
+
Jako że strażnicę określoną "pierwszym zamkiem" zmiotła powódź i nic więcej o niej powiedzieć nie można, zająć się należy "drugim zamkiem". Usytuowany na wzgórzu w południowej części miasta wzniesiony był w latach 1242-1250 jako murowany, prawdopodobnie składał się z dwóch skrzydeł wzmocnionych trzema wieżami. Przekazany biskupom diecezji pomezańskiej w roku 1254 był ich siedzibą do momentu podjęcia decyzji w roku 1290 o budowie w północnym narożu miasta własnej siedziby obok ówczesnego kościoła parafialnego, podniesionego do rangi katedry w roku 1285. Zamek został zniszczony podczas wojny polsko - krzyżackiej w latach 1519 - 1521. Rozebrany zaś w latach 1540 - 1558 - z niego to właśnie prawdopodobnie wykorzystano materiał do budowy w 1586 roku południowej kruchty z wapienia gotlandzkiego. Niewykluczone, iż portal znajdujący się w owej kruchcie pochodzi z kaplicy "drugiego zamku". Mozaika istniejąca nad kruchtą, przedstawiająca męczeństwo św. Jana powstała około roku 1380 jako dar biskupa pomezańskiego Jana Moncha dla katedry (napis pod mozaiką to ślad konserwacji wykonanej w roku 1902).
  
"trzeci zamek" czyli ten który możemy podziwiać do dziś.
+
===Trzeci zamek===
Zanim zaczęto budowę przeprowadzono prace przygotowujące miejsce i podłoże pod wzniesienie monumentalnej budowli na przełomie XIII i XIV wieku. Budowa zamku to lata 1310 - 1350, zaś [[katedrę]] zaczęto budować od roku 1320, kończąc prace w roku 1355 - jak widać od początku zamek (siedziba kapituły) projektowany był jako całość z [[katedrą]] - ze względów obronnych jak i dla wygody kanoników, ukazując jednocześnie jedność władzy duchowej i ziemskiej (ideologiczna wymowa). Projektant niestety znany nie jest a jedynym nazwiskiem na jakie trafiono jest ówczesny mistrz murarski - brat Rupertus. Wielka wieża ustępowa, nazwyana dziś [[gdaniskiem]] w razie zagrożenia pełniąca rolę ostatniej wieży obrony wzniesiona została w roku 1384. Odległość pięćdziesięciu czterech metrów spowodowana była warunkami topograficznymi. W tym samym czasie w części północnej zamku wzniesiono oddaloną o osiemnaście metrów wieżę studzienną.
+
[[Grafika:Zamek - KrzaQ.jpg|thumb|400px|Widok na zamek. Fot. [[Użytkownik KrzaQ|KrzaQ]]]]
Warto wspomnieć o tym iż na mocy II pokoju toruńskiego, pomimo tego że [[Kwidzyn]] pozostał w ramach państwa krzyżackiego biskupem został polski duchowny - [[Wincenty Kiełbasa]]. Po jego śmierci antypolsko nastawiona kapituła pomezańska wywołała spór który doprowadził w latach 1478 - 1479 do "wojny księżej" - to w tamtym czasie polskie oddziały z [[Malborka]] oblegały i zdobyły, niszcząc częściowo kwidzyński zamek. Jeszcze bardziej ucierpiał podczas wojny polsko - krzyżackiej w 1520 roku kiedy to doszczętnie zniszczono "drugi zamek" i poważnie uszkodzono [[katedrę]] i "trzeci zamek" którego naprawa ciągnęła się do końca pierwszej połowy XVI wieku.
+
czyli ten, który możemy podziwiać do dziś.
Tak jak zmieniała się historia tak i zmieniał wygląd zamek. W 1728 roku przeprowadzono na zamku poważną przebudowę skrzydła południowo - zachodniego adaptując je na magazym żywności dla powołanego w Kwidzynie [[garnizonu]] wojskowego. W 1773 roku na dawnym zamku kapitulnym ulokowano [[sąd]] i [[więzienie]] które działały do roku 1935. Niewykluczone iż stworzenie magazynów żywności przyczyniło się do rozbiórki w roku 1798 skrzydła południowo - zachodniego, rozebrano również część południowo - wschodnią wykorzystując materiał do budowy nowego gmachu [[sądu]]. [[Kapitel]] przedstawiający turniej rycerski z pierwszej połowy XIV wieku z rozebranego skrzydła zamku można dziś obejrzeć w malborskim [[muzeum]].
+
Pierwsza połowa XIX wieku to przeprowadzenie prac adaptacyjnych w celu urządzenia zakładu dla ociemniałych, szkoły rzemieślniczej i remontu sal sądowych. Zmiany nastąpiły również w wieży studziennej, gdanisku i na górnych piętrach skrzydła północno - wschodniego w celu utworzenia nowych cel więziennych.
+
Kolejną przebudowę zamku w celu przywrócenia historycznego wyglądu zawdzięczamy królowi Prus - [[Fryderykowi Wilhelmowi IV]]. Prace przeprowadzono w latach 1854 -1858 i kontynuowano w latach 1860 - 1862. Wtedy właśnie zrekonstruowano największą salę w skrzydle północno - zachodnim, przekształacając ją w salę sądową. Największą regotyzację przeprowadzono w roku 1874 pod kierownictwem [[Gustawa Reicherta]] przywracając zamkowej bryle dawny kształt. Wówczas to zrekonstruowano narożne wieżyczki, szczyty gdaniska i wieży studziennej, odnawiając również elewacje. Zrekonstruowano również wnętrza wykorzystując ocalałe fragmenty z rozebranych skrzydeł zamku i prawdopodobnie w czasie tej przebudowy zachowane skrzydła uzyskały cztery kondygnacje.
+
W latach 1935 - 1945 na zamku funkcjonował ośrodek szkoleniowy młodzieży hitlerowskiej i muzeum regionalne.
+
  
==Teraźniejszość==
+
Zanim zaczęto budowę przeprowadzono prace przygotowujące miejsce i podłoże pod wzniesienie monumentalnej budowli na przełomie XIII i XIV wieku. Budowa zamku to lata 1310 - 1350, zaś katedrę zaczęto budować od roku 1320, kończąc prace w roku 1355 - jak widać od początku zamek (siedziba kapituły) projektowany był jako całość z katedrą - ze względów obronnych jak i dla wygody kanoników, ukazując jednocześnie jedność władzy duchowej i ziemskiej (ideologiczna wymowa). Projektant niestety znany nie jest a jedynym nazwiskiem na jakie trafiono jest ówczesny mistrz murarski - brat Rupertus. Wielka wieża ustępowa, nazywana dziś [[gdanisko|gdaniskiem]] w razie zagrożenia pełniąca rolę ostatniej wieży obrony wzniesiona została w roku 1384. Odległość pięćdziesięciu czterech metrów spowodowana była warunkami topograficznymi. W tym samym czasie w części północnej zamku wzniesiono oddaloną o osiemnaście metrów [[Wieża studzienna zamku w Kwidzynie|wieżę studzienną]].
  
Dziś w zamku mieści się muzeum prezentujące kulturę materialną prawobrzeżnego Dolnego Powiśla obejmującego ziemię kwidzyńską, sztumską i suską.  
+
Warto wspomnieć o tym iż na mocy II pokoju toruńskiego, pomimo tego, że Kwidzyn pozostał w ramach państwa krzyżackiego biskupem został polski duchowny - [[Wincenty Kiełbasa]]. Po jego śmierci antypolsko nastawiona kapituła pomezańska wywołała spór, który doprowadził w latach 1478 - 1479 do "wojny księżej" - to w tamtym czasie polskie oddziały z Malborka oblegały i zdobyły, niszcząc częściowo kwidzyński zamek. Jeszcze bardziej ucierpiał podczas wojny polsko - krzyżackiej w 1520 roku, kiedy to doszczętnie zniszczono "drugi zamek" i poważnie uszkodzono katedrę, i "trzeci zamek", którego naprawa ciągnęła się do końca pierwszej połowy XVI wieku.  
  
==Strona internetowa==
+
<imagemap>
 +
Plik:Mostek stare nowe.jpg|thumb|400px|Komparatystyka - wykonał Waldemar Plebański
 +
default [http://kwidzyn.098.pl//mostek.htm]
 +
desc none
 +
</imagemap>
  
[http://www.zamek.malbork.pl/pl/kwidzyn/indexk.php]
+
Tak jak zmieniała się historia tak i zmieniał wygląd zamek. W 1728 roku przeprowadzono na zamku poważną przebudowę skrzydła południowo - zachodniego adaptując je na magazyn żywności dla powołanego w Kwidzynie garnizonu wojskowego. W 1773 roku na dawnym zamku kapitulnym ulokowano sąd i więzienie, które działały do roku 1935. Niewykluczone, iż stworzenie magazynów żywności przyczyniło się do rozbiórki w roku 1798 skrzydła południowo - zachodniego, rozebrano również część południowo - wschodnią wykorzystując materiał do budowy nowego gmachu [[Sąd Ziemski|Sądu Ziemskiego]]. Kapitel przedstawiający turniej rycerski z pierwszej połowy XIV wieku z rozebranego skrzydła zamku można dziś obejrzeć w malborskim muzeum.
 +
 +
Pierwsza połowa XIX wieku, to przeprowadzenie prac adaptacyjnych w celu urządzenia zakładu dla ociemniałych, szkoły rzemieślniczej i remontu sal sądowych. Zmiany nastąpiły również w wieży studziennej, gdanisku i na górnych piętrach skrzydła północno - wschodniego w celu utworzenia nowych cel więziennych.
  
==Dane kontaktowe==
+
Kolejną przebudowę zamku w celu przywrócenia historycznego wyglądu zawdzięczamy królowi Prus - [[Fryderyk Wilhelm IV|Fryderykowi Wilhelmowi IV]]. Prace przeprowadzono w latach 1854 - 1856 według projektów radcy budowlanego Kocha później również pod jego kierownictwem kontynuowano je w latach 1860 - 1862. Wtedy właśnie zrekonstruowano największą salę w skrzydle północno - zachodnim, przekształcając ją w salę sądową. Największą regotyzację przeprowadzono w roku 1874 pod kierownictwem [[Gustaw Reichert|Gustawa Reicherta]] przywracając zamkowej bryle dawny kształt. Wówczas to zrekonstruowano narożne wieżyczki, szczyty gdaniska i wieży studziennej, odnawiając również elewacje. Zrekonstruowano również wnętrza wykorzystując ocalałe fragmenty z rozebranych skrzydeł zamku i prawdopodobnie w czasie tej przebudowy zachowane skrzydła uzyskały cztery kondygnacje.
  
Muzeum w Kwidzynie
+
W latach 1935 - 1945 na zamku funkcjonował ośrodek szkoleniowy młodzieży hitlerowskiej.
Oddział Muzeum Zamkowego w Malborku
+
 
 +
'''Ciekawostka:'''
 +
 
 +
Na poddaszu zamku w czasie wykonywanych prac remontowych natrafiono pod podłogą na karteczkę, notatkę spisaną przez murarzy i cieśli pracujących tam w 1936 roku. Notatka w języku niemieckim sporządzona na odwrocie Karty Płac donosi:
 +
 
 +
''"Dzisiaj, 20 kwietnia 1936 roku, w dniu urodzin Adolfa Hitlera pracujemy tu, na starym zamku i bardzo ubolewamy, że z tego święta nic nie mamy. Pieniędzy jest u nas zawsze mało"''.
 +
 
 +
''Murarze i cieśle z firmy Karl Westphal''
 +
 
 +
''Bruno Winter - cieśla''
 +
 
 +
''Albert Krival - murarz''
 +
 
 +
''Willy Lutz - murarz''
 +
 
 +
''Max Weidemeier - murarz''
 +
 
 +
''Karl Rosenau - pracownik''
 +
 
 +
Firma budowlana "Karl Westphal" jak i pracownicy wymienieni w notatce pochodzili z Kwidzyna.
 +
 
 +
"Ubolewająca" notatka zasiliła zbiory [[Muzeum w Kwidzynie]].
 +
 
 +
==Teraźniejszość==
 +
 
 +
Dziś w zamku mieści się [[Muzeum w Kwidzynie|muzeum]] prezentujące kulturę materialną prawobrzeżnego Dolnego Powiśla obejmującego ziemię kwidzyńską, sztumską i suską.
 +
 
 +
'''20 kwietnia 2018 roku decyzją Prezydenta RP Andrzeja Dudy zespół katedralno-zamkowy w Kwidzynie został wpisany na ekskluzywną listę pomników historii czyli najwspanialszych zabytków w Polsce.'''
 +
 
 +
'''Zamek kapituły pomezańskiej w Kwidzynie''' znajduje się przy ulicy [[Ulica Katedralna w Kwidzynie|Katedralnej]].
  
ul. Katedralna 1
+
==Zamek na pocztówkach==
82-500 Kwidzyn
+
<gallery>
 +
Grafika:Zamek - pocztowka 1.jpg| Zamek w Kwidzynie. Jedna z wersji pocztówki, lata 1910 / 1920.
 +
Grafika:Zamek - pocztowka 2.jpg| Dwa widoki na zamek. Pocztówka z tzw. długim adresem. Wydana przez drukarnię B. Grolla. Rok 1900.
 +
Grafika:Zamek - pocztowka 3.jpg| Wejście do zamku na przedwojennej pocztówce.
 +
Grafika:A2.jpg| Unikatowa pocztówka wysłana w 1898 roku przedstawiająca zamek przed rekonstrukcją narożnej wieżyczki.
 +
Grafika:01_Blick auf die Stadt .jpg|
 +
Grafika:02_Blick auf die Stadt, 1915-5-1.jpg|
 +
Grafika:03_Blick auf dae Regierung, Dom mit Danziger 1903-12-29.jpg|
 +
Grafika:04_Blick auf das RegierungsgebAude, Schlo+č und Dom, 1937-5-22.jpg|
 +
Grafika:05_Blick auf den Dom und die Kapitelsburg mit dem Dansker.jpg|
 +
Grafika:06_Schloss mit Regierung.jpg|
 +
Grafika:01_Panorama.jpg|
 +
Grafika:02_Dom, Schloss und Dansker.jpg|
 +
Grafika:03_Partie m. d. Dom, 1909.jpg|
 +
Grafika:04_Dom, Schloss und Dansker.jpg|
 +
Grafika:05_Schlss Totalansicht. 1912-7-16.jpg|
 +
Grafika:06_Ordensbauten, Schloss und Domkirche, 1944-12-19.jpg|
 +
Grafika:07_Danzker Schloss und Dom, 1910.jpg|
 +
Grafika:08_Blick auf das Schloss..jpg|
 +
Grafika:09_Bendrat ordens komt+-rei.jpg|
 +
Grafika:10_Blick auf Schloss,Dom, Stadt, 1898-5-9.jpg|
 +
Grafika:11_Deutschordensburg, 1912-8-20.jpg|
 +
Grafika:12_Blick auf Schloss u. Dom.jpg|
 +
Grafika:13_Dom,Schloss,Dansker.jpg|
 +
Grafika:14_Schloss, Westseite, 1899.jpg|
 +
Grafika:15_Schlosspanorama, 1927-8-29.jpg|
 +
Grafika:16_Schloss.jpg|
 +
Grafika:17_Gesamtansicht, 1915-8-7.jpg|
 +
Grafika:18_Gesamtansicht, 1940-10-7.jpg|
 +
Grafika:19_Gesamtansicht.jpg|
 +
Grafika:20_Ordensschloss und Dom.jpg|
 +
Grafika:21_Schloss u. Dom, 1928.jpg|
 +
Grafika:22_Gesamtansicht..jpg|
 +
Grafika:23_Partie mit dem Dom, 1910-1-7.jpg|
 +
Grafika:24_Blick auf das Schloss, 1940-5-15.jpg|
 +
Grafika:25_Der Dansker, Schloss un. Dom, 1931-7-8.jpg|
 +
Grafika:26_Schloss mit Dansker.jpg|
 +
Grafika:27_Dansker und Schloss, 1942-3-12.jpg|
 +
Grafika:28_Schloss und Dansker.jpg|
 +
Grafika:29_Blick auf Schloss u. Dom, 1940-10-4.jpg|
 +
Grafika:30_Blick auf Schloss und Stadt, 1941-8-19.jpg|
 +
Grafika:31_Dansker, Schloss und Glockenturm des Doms.jpg|
 +
Grafika:32_Marienwerder,1941.jpg|
 +
Grafika:33_ale, im Vordergrund Schloss, Dom und Dansker.jpg|
 +
Grafika:34_Die Wacht an der Weichsel.jpg|
 +
Grafika:35_Schloss mit Dansker, 1938-6-10.jpg|
 +
Grafika:36_Schloss, Nordwestseite, 1899.jpg|
 +
Grafika:37_Schloss, Nordwestseite, 1908-3-14 .jpg|
 +
Grafika:38_Blick auf das Schloss.jpg|
 +
Grafika:39_ensschloss und Dom_.jpg|
 +
Grafika:51_Dom und Schloss.jpg|
 +
Grafika:52_Dom und Schlss, 1924.jpg|
 +
Grafika:40_Kreuzgang am Schloss.jpg|
 +
Grafika:41_Am Schloss.jpg|
 +
Grafika:42_Teil des Domes mit Amtsgericht, 1920-7-11.jpg|
 +
Grafika:43_Ordensschloss und Dom..jpg|
 +
Grafika:44_Schlosshof.jpg|
 +
Grafika:45_Ostlandfuhrerschule der Reichsjugendfuhrung, Leseraum .jpg|
 +
Grafika:46_Remter der Ostlandfuhrerschule, 1942-5-15.jpg|
 +
</gallery>
  
tel. 055-646 37 80, 055-646 37 97
+
==Zdjęcia współczesne==
fax  055-646 37 81
+
<gallery>
 +
Grafika:Dziedziniec-Daad.jpg| Dziedziniec zamkowy. Fot. Daad
 +
</gallery>
  
email: kwidzyn@zamek.malbork.pl
+
==Źródła==
 +
* Zbiory prywatne
  
 
[[Kategoria:Zabytki]]
 
[[Kategoria:Zabytki]]

Aktualna wersja na dzień 11:58, 21 gru 2018

Spis treści

Historia

Pierwsza strażnica

Niewielki oddział rycerzy Zakonu pod dowództwem mistrza krajowego Hermana Balka dotarł w nasze okolice w roku 1233 wznosząc drewniano - ziemną strażnicę zniszczoną po jakimś czasie przez wiosenną powódź - można by to określić "pierwszym zamkiem". Jeszcze w tym samym roku, w którym stracili budowlę wznieśli kolejną, tym razem położoną na wzgórzu w obrębie dzisiejszego miasta.

Drugi zamek

Przez kilka stuleci w Kwidzynie istniały dwa zamki - krzyżacki (niezachowany), którym władał biskup pomezański i zamek kapituły pomezańskiej sprzężony z katedrą.

Jako że strażnicę określoną "pierwszym zamkiem" zmiotła powódź i nic więcej o niej powiedzieć nie można, zająć się należy "drugim zamkiem". Usytuowany na wzgórzu w południowej części miasta wzniesiony był w latach 1242-1250 jako murowany, prawdopodobnie składał się z dwóch skrzydeł wzmocnionych trzema wieżami. Przekazany biskupom diecezji pomezańskiej w roku 1254 był ich siedzibą do momentu podjęcia decyzji w roku 1290 o budowie w północnym narożu miasta własnej siedziby obok ówczesnego kościoła parafialnego, podniesionego do rangi katedry w roku 1285. Zamek został zniszczony podczas wojny polsko - krzyżackiej w latach 1519 - 1521. Rozebrany zaś w latach 1540 - 1558 - z niego to właśnie prawdopodobnie wykorzystano materiał do budowy w 1586 roku południowej kruchty z wapienia gotlandzkiego. Niewykluczone, iż portal znajdujący się w owej kruchcie pochodzi z kaplicy "drugiego zamku". Mozaika istniejąca nad kruchtą, przedstawiająca męczeństwo św. Jana powstała około roku 1380 jako dar biskupa pomezańskiego Jana Moncha dla katedry (napis pod mozaiką to ślad konserwacji wykonanej w roku 1902).

Trzeci zamek

Widok na zamek. Fot. KrzaQ

czyli ten, który możemy podziwiać do dziś.

Zanim zaczęto budowę przeprowadzono prace przygotowujące miejsce i podłoże pod wzniesienie monumentalnej budowli na przełomie XIII i XIV wieku. Budowa zamku to lata 1310 - 1350, zaś katedrę zaczęto budować od roku 1320, kończąc prace w roku 1355 - jak widać od początku zamek (siedziba kapituły) projektowany był jako całość z katedrą - ze względów obronnych jak i dla wygody kanoników, ukazując jednocześnie jedność władzy duchowej i ziemskiej (ideologiczna wymowa). Projektant niestety znany nie jest a jedynym nazwiskiem na jakie trafiono jest ówczesny mistrz murarski - brat Rupertus. Wielka wieża ustępowa, nazywana dziś gdaniskiem w razie zagrożenia pełniąca rolę ostatniej wieży obrony wzniesiona została w roku 1384. Odległość pięćdziesięciu czterech metrów spowodowana była warunkami topograficznymi. W tym samym czasie w części północnej zamku wzniesiono oddaloną o osiemnaście metrów wieżę studzienną.

Warto wspomnieć o tym iż na mocy II pokoju toruńskiego, pomimo tego, że Kwidzyn pozostał w ramach państwa krzyżackiego biskupem został polski duchowny - Wincenty Kiełbasa. Po jego śmierci antypolsko nastawiona kapituła pomezańska wywołała spór, który doprowadził w latach 1478 - 1479 do "wojny księżej" - to w tamtym czasie polskie oddziały z Malborka oblegały i zdobyły, niszcząc częściowo kwidzyński zamek. Jeszcze bardziej ucierpiał podczas wojny polsko - krzyżackiej w 1520 roku, kiedy to doszczętnie zniszczono "drugi zamek" i poważnie uszkodzono katedrę, i "trzeci zamek", którego naprawa ciągnęła się do końca pierwszej połowy XVI wieku.

Komparatystyka - wykonał Waldemar Plebański

Tak jak zmieniała się historia tak i zmieniał wygląd zamek. W 1728 roku przeprowadzono na zamku poważną przebudowę skrzydła południowo - zachodniego adaptując je na magazyn żywności dla powołanego w Kwidzynie garnizonu wojskowego. W 1773 roku na dawnym zamku kapitulnym ulokowano sąd i więzienie, które działały do roku 1935. Niewykluczone, iż stworzenie magazynów żywności przyczyniło się do rozbiórki w roku 1798 skrzydła południowo - zachodniego, rozebrano również część południowo - wschodnią wykorzystując materiał do budowy nowego gmachu Sądu Ziemskiego. Kapitel przedstawiający turniej rycerski z pierwszej połowy XIV wieku z rozebranego skrzydła zamku można dziś obejrzeć w malborskim muzeum.

Pierwsza połowa XIX wieku, to przeprowadzenie prac adaptacyjnych w celu urządzenia zakładu dla ociemniałych, szkoły rzemieślniczej i remontu sal sądowych. Zmiany nastąpiły również w wieży studziennej, gdanisku i na górnych piętrach skrzydła północno - wschodniego w celu utworzenia nowych cel więziennych.

Kolejną przebudowę zamku w celu przywrócenia historycznego wyglądu zawdzięczamy królowi Prus - Fryderykowi Wilhelmowi IV. Prace przeprowadzono w latach 1854 - 1856 według projektów radcy budowlanego Kocha później również pod jego kierownictwem kontynuowano je w latach 1860 - 1862. Wtedy właśnie zrekonstruowano największą salę w skrzydle północno - zachodnim, przekształcając ją w salę sądową. Największą regotyzację przeprowadzono w roku 1874 pod kierownictwem Gustawa Reicherta przywracając zamkowej bryle dawny kształt. Wówczas to zrekonstruowano narożne wieżyczki, szczyty gdaniska i wieży studziennej, odnawiając również elewacje. Zrekonstruowano również wnętrza wykorzystując ocalałe fragmenty z rozebranych skrzydeł zamku i prawdopodobnie w czasie tej przebudowy zachowane skrzydła uzyskały cztery kondygnacje.

W latach 1935 - 1945 na zamku funkcjonował ośrodek szkoleniowy młodzieży hitlerowskiej.

Ciekawostka:

Na poddaszu zamku w czasie wykonywanych prac remontowych natrafiono pod podłogą na karteczkę, notatkę spisaną przez murarzy i cieśli pracujących tam w 1936 roku. Notatka w języku niemieckim sporządzona na odwrocie Karty Płac donosi:

"Dzisiaj, 20 kwietnia 1936 roku, w dniu urodzin Adolfa Hitlera pracujemy tu, na starym zamku i bardzo ubolewamy, że z tego święta nic nie mamy. Pieniędzy jest u nas zawsze mało".

Murarze i cieśle z firmy Karl Westphal

Bruno Winter - cieśla

Albert Krival - murarz

Willy Lutz - murarz

Max Weidemeier - murarz

Karl Rosenau - pracownik

Firma budowlana "Karl Westphal" jak i pracownicy wymienieni w notatce pochodzili z Kwidzyna.

"Ubolewająca" notatka zasiliła zbiory Muzeum w Kwidzynie.

Teraźniejszość

Dziś w zamku mieści się muzeum prezentujące kulturę materialną prawobrzeżnego Dolnego Powiśla obejmującego ziemię kwidzyńską, sztumską i suską.

20 kwietnia 2018 roku decyzją Prezydenta RP Andrzeja Dudy zespół katedralno-zamkowy w Kwidzynie został wpisany na ekskluzywną listę pomników historii czyli najwspanialszych zabytków w Polsce.

Zamek kapituły pomezańskiej w Kwidzynie znajduje się przy ulicy Katedralnej.

Zamek na pocztówkach

Zdjęcia współczesne

Źródła

  • Zbiory prywatne