Kościół w Straszewie

UNIQ206249d8684c5fbc-googlemap-00000000-QINU
Lokalizacja kościoła

Kościół w Straszewie

Parafia w Straszewie została erygowana przed 1300 rokiem. Drewniany kościół pod wezwaniem św. Katarzyny zbudowano w drugiej połowie XIV wieku. Do kościoła należały cztery włóki ziemi. Od końca XV wieku kościół był objęty patronatem królewskim. W pierwszej połowie XVII wieku połączono parafię w Straszewie z parafią w Tychnowach unią personalną, chociaż jeszcze w 1647 roku istniała tu samodzielna parafia. W czasie wojny szwedzkiej kościół został znacznie uszkodzony. Jego paramenty, czyli kościelne przedmioty liturgiczne, szaty kościelne, ozdoby ołtarza przechowywali Dażbóg i Władysław Niemojewscy, właściciele Waplewa Wielkiego. W 1640 roku kościoła nie zwizytowano. W tym czasie kościół w Straszewie utrzymywał się ze zbieranej jałmużny w czasie kazań. Dodatkowy dochód stanowiły wpływy z różnych ofiar. Proboszcz natomiast posiadał ziemię, którą częściowo uprawiał sam, częściowo wydzierżawiał ją tym, którzy mieszkali na kościelnej posiadłości. Pozostałe dochody z tej wioski, to opłaty i ofiary. Dziesięcina ze Straszewa dawała 10 korców pszenicy i tyle samo owsa, z folwarku Straszewo 8 korców pszenicy i tyleż owsa, z Trzciana otrzymywał 20 korców pszenicy i tyleż owsa.

Wizytację kościoła przeprowadzono w 1647 roku. Wówczas odnotowano, że w kościele znajdowały się trzy ołtarze, z których tylko główny ołtarz posiadał portatyl, czyli przenośny ołtarzyk z miejscem na relikwie świętego i tabernakulum, w którym nie przechowywano Najświętszego Sakramentu. Brakującą puszkę na Eucharystię nakazano kupić za cenę 15 florenów komendariuszowi. Brak było też olejów św. Zakrystia była w złym stanie. Księga inwentarzowa nieuporządkowana, cmentarz tylko częściowo ogrodzony. Ossuarium czyli kostnica była w dobrym stanie, lecz dzwonnica, w której wisiały trzy dzwony wymagała remontu.

Dochód kościoła w tym czasie nadal pochodził tylko z ofiar zbieranych w czasie mszy. Proboszcz wynajmował cztery włóki ziemi po 60 florenów za włókę. Do parafii należało prócz Straszewa tylko Trzciano. Meszne z całej parafii wynosiło 50 korców pszenicy i tyleż owsa. Pomimo że do komunii wielkanocnej przystępowało 300 osób, a co za tym idzie musiało być w parafii wiele dzieci, nie było szkoły.

Następna wizytacja miała miejsce w 1664 roku, czyli cztery lata po II wojnie szwedzkiej. Wówczas lustratorzy królewscy scharakteryzowali stan zastany w ten sposób: "Ta wieś na wieluby też włok lokowana była, żadnej nie mogliśmy mieć informatiej, ponieważ ludzi mało co i to tylko nowotnych się znajduje. Jakośmy jednak colligere mogli, wieś ta bywała mwielka i zasiadła. Teraz niemasz tylko kilka chałup, w jednych ogrodnicy mieszkają, drugie pustkami stoją." Przestały istnieć dwa folwarki należące do dzierżawy straszewskiej. W Trzcianie, w którym przed II wojną szwedzką uprawiali rolę chłopi, po wojnie pozostała tylko jedna chałupa i to nieobsadzona. Role i pola trawą zarastają. Wówczas dzierżawcą tenuty straszewskiej czyli dzierżawy królewskiej, do której należały wioski Trzciano i Mikołajki, był wojewoda płocki Wessel.

Od 1647 do 1696 roku brak jest danych o proboszczach straszewskich i zarazem tychnowskich. W latach 1696 - 1699 był nim Jerzy Alojzy Rhoman. Po nim proboszczem został Jan Piotr Kapusta. 24 października 1700 roku miała miejsce wizytacja przeprowadzona przez biskupa Potockiego. Według protokołu kościół był zbudowany z muru pruskiego jeszcze w zamierzchłych czasach i poświęcony św. Katarzynie, Dziewicy i Męczennicy. Znajdował się pod patronatem króla polskiego. Były w nim trzy ołtarze. Główny ołtarz pod wezwaniem św. Katarzyny posiadał cyborium z Najświętszym Sakramentem w miedzianej puszcze. Tylko w tym portatyl. W nastawie ołtarzowej obraz Ukrzyżowanego. Po bokach dwa ołtarze, z których jeden poświęcony był Najświętszej Maryi Pannie, drugi św. Janowi Chrzcicielowi. Było też drewniane baptysterium a w dzwonnicy dwa dzwony. Odnotowano, że inwentarz kościelny był wystarczający. Dochody parafii składały się tylko z jałmużny zbieranej w czasie kazania i różne wpływy z ofiar. Dochody proboszcza składające się nadal z czterech włók w znacznej mierze uzurpował sobie folwark straszewski o co skarżył się biskupowi proboszcz. Pozostałe dochody były zgodne z ordynacją wizytacji generalnej z 1682 roku. Jako dziesięcinę proboszcz otrzymywał 38 korców pszenicy i tyleż owsa. W plebanii brak było inwentarza. Na ziemi przynależnej plebanii wybudowano sześć domów, z których proboszcz pobierał czynsz. Zarządzeniem biskupa jeden z tych domków, stojący w bezpośredniej bliskości kościoła należało rozebrać gdyż zagrażał bezpieczeństwu świątyni. Ponadto zakazał przechowywania w kościele straszewskim Najświętszego Sakramentu ze względu na możliwość świętokradztwa. Należało też wybudować szkołę.

Proboszczami w świątyni p.w. św. Katarzyny w Straszewie byli między innymi: ks. Walenty Stanski (1601-1607); ks. Piotr Derenius (?-1636), ks. Wojciech Bielski (1640-1641), Walenty Sławiński.

Komendariuszem w roku 1607 był ks. Tomasz Boriński (Borynski), a w latach 1644 - 1647 Jakub Nicki.

Kościół w Straszewie wpisany jest do rejestru zabytków woj. pomorskiego [nr 72/83 z dnia 30 maja 1984 roku].

_____________________________________________________________________

JEDNOSTKI MONETARNE, MIAR POWIERZCHNI I POJEMNOŚCI użyte w tekście.

Pojęcie	Odpowiednik
1 floren	system monetarny = (gulden, później tymf) = 1 złoty polski = 30 srebrnych groszy = 90 miedzianych groszy = 540 denarów (fenigów)
1 włóka	miara powierzchni = 1 łan = 30 mórg = 16,80 ha
1 korzec pszenicy	jednostka wagi zboża = 44,15 kg
1 korzec owsa	jednostka wagi zboża = 24,94 kg

Źródła

• "Duchowieństwo katolickie oficjalatu pomezańskiego w latach 1525 - 1821" - Wojciech Zawadzki 2009r.
• Z dziejów religijnych Pomezanii w XVII wieku - Mieczysław Józefczyk - Malbork 2012r.