Bystrzec

Z Kwidzynopedia - encyklopedia e-kwidzyn

UNIQ220a7fc93ef2b010-googlemap-00000000-QINU

Bystrzec na mapie

Bystrzec (dawn niem. Weisshof) - nieistniejąca wieś w województwie pomorskim, w powiecie kwidzyńskim, w gminie Kwidzyn przy trasie drogi wojewódzkiej nr 529.

Obecnie w granicach sołectwa Podzamcze.

Spis treści

Historia

Obszar późniejszego Bystrzca od 1236 roku należał na dóbr tychnowskich. W XV wieku powstał tu dwór, zwany Białym Dworem. W wieku XVI właśnie w Bystrzcu była siedziba rozległych posiadłości tychnowskich.

Bystrzec wraz z dobrami pozostawał w latach 1528 - 1777 w rękach polskiej szlachty. Kolejnymi właścicielami Bystrzca i przyległych posiadłości byli: Sokołowscy, Trzebuchowscy, Kretkowscy i Dziewianowscy.

W Białym Dworze Tomasz Bielawski napisał po polsku poemat "Myśliwiec" (wydany w Krakowie w 1595 roku), który dedykował ówczesnemu właścicielowi dworu Janowi Sokołowskiemu.

W 1578 roku właścicielem Białego Dworu był Jerzy Sokołowski, kasztelan gdański. Poprzez zawarte przez jego dwie siostry związki małżeńskie (m.in. Lukrecję Sokołowską), dwór znalazł się na początku XVII wieku w posiadaniu rodziny Kretkowskich.

Jan Władysław Kretkowski, kasztelan chełmiński, jeszcze przed oficjalnymi aktami ustawodawczymi, w latach 1717-1740 oczynszował swoich chłopów, likwidując część folwarków pańszczyźnianych. Przed rokiem 1728 wydał ustawę wiejską dla Bystrzca i okolicznych wsi. Postępowanie Kretkowskiego w konsekwencji przyczyniło się do nadania w 1788 roku ziemi w dziedziczne użytkowanie i następnie uwłaszczenie. W 1777 roku Luiza Dziewanowska, nie bez nacisku władz pruskich, sprzedała wielki kompleks dóbr, pozostający w ręku polskim, pruskiej Kamerze Domen i Wojska. W ten sposób Bystrzec stracił samodzielność (patrz Tychnowy).

W pierwszej połowie XIX wieku powstał tu duży menonicki cmentarz.

W Białym Dworze w latach 1920-1922 Józefa Biegaczówna prowadziła szkółkę, ucząc dzieci w języku polskim.

W roku 1905 osadę zamieszkiwało 203, a w 1910 - 172 mieszkańców. W roku 1939 Bystrzec liczył 150 mieszkańców, którzy zajmowali 38 gospodarstw domowych.

Po wojnie zmiana dotychczasowej nazwy Weisshof na Bystrzec ustalona została Rozporządzeniem Ministrów Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 1 czerwca 1948r. (Monitor Polski nr 059, poz. 363).

W 1979 roku Bystrzec był przysiółkiem należącym do sołectwa Podzamcze (gmina Kwidzyn).

Historyczne obiekty

Hotel i restauracja "Biały Dwór". Fot. Drosik

Biały Dwór - obronny dwór zbudowany jest na rzucie prostokąta, z cegły, na podmurówce z głazów granitowych, tynkowany. Przy elewacji frontowej stoją narożne dwie wieże. Pod budynkiem głębokie piwnice sklepione kolebkowo. W roku 1972 obiekt przejęło PGR w Kwidzynie. w latach 90-tych XX wieku został wykupiony przez prywatnego inwestora i przeszedł gruntowny remont. Obecnie jest użytkowany jako hotel i restauracja "Biały Dwór".


Ciekawostki

Z Bystrzca pochodzi, urodzony pod koniec XIX w. Thuro Balzer, niemiecki malarz pejzażysta.

Zapisy nazewnictwa

  • 1578 - Weisshof (ZtM)
  • 1763 - Bystrzec (ZtM)
  • 1790 - Weishof (Srt)
  • 1880 - Bystrzec (SG)
  • 1941 - Weisshof (NMS)
  • 1951 - Bystrzec (R)
  • inne spotykane formy (Gut Weißhof, Weißhof, Weisshoff, Biały Dwór, Podzamcze)

Zobacz też

Wykaz miejscowości powiatu kwidzyńskiego

Źródła

Źródło „http://www.kwidzynopedia.pl/index.php?title=Bystrzec&oldid=12789”